ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΠΟΡΤΗΣ

               ΑΡΧΑΙΑ ΕΠΟΧΗ

Τα     Τα ίχνη του χωριού χάνονται στα βάθη του χρόνου.

Από τον αρχαίο συγγραφέα Πολύβιο, η Πορτή αναφέρεται ως <Άκρον> ή <Αθήναιον>, όπου υπήρχε στρατόπεδο του βασιλιά των Αθαμάνων Αμύνανδρου και φυλάκιο του βασιλιά Αργίθεου.

Το χωριό ήταν μέρος των Γόμφων που βρίσκονταν σε στρατηγική θέση, καθώς ήλεγχαν μεγάλο μέρος της δυτικής Θεσσαλικής πεδιάδας και τις δύο εισόδους προς την Ήπειρο. Η αρχαία πόλη ήταν οχυρωμένη με ισχυρό τείχος στην ακρόπολή της, στο όρος  Ίταμος της σημερινής Πορτής, όπου βρίσκονται λείψανα αρχαίων τειχών και οικοδομημάτων. Ερευνητές τοποθετούν εδώ το αρχαίο πόλισμα <Αθήναιον>. Τα λείψανα ενός από τα κάστρα  μαρτυρούν μάλλον ότι πρόκειται για αρχαίο ναό της Αθηνάς κατασκευασμένο με πελώριες πέτρες (πελασγικές), Ναό  διαστάσεων 10 επί 30 μέτρων περίπου.

Τα τείχη των κάστρων καταστράφηκαν πρώτη φορά το 198 π.χ όταν η πόλη των Γόμφων κατελήφθη από τους Αθαμάνες με το βασιλιά Αμύνανδρο και δεύτερη φορά από τον Ιούλιο Καίσαρα το 48 π.χ στον Ρωμαϊκό εμφύλιο πόλεμο με τον Πομπήιο. Οι κάτοικοι είχαν ταχθεί με την πλευρά του  Πομπήιου και αρνήθηκαν να ανοίξουν τις πύλες στον Καίσαρα. Μεγάλοι λίθοι, μετά την καταστροφή των τειχών, χρησιμοποιήθηκαν σε δεύτερη χρήση στην κατασκευή οικοδομημάτων κατά την Ρωμαϊκή εποχή και μεταγενέστερα.

Στις θέσεις  (Παλαιόκαστρο) και (Λειβάδια) του χωριού υπάρχουν δείγματα οικισμών Ελληνιστικών χρόνων.

ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Στην Οθωμανοκρατία το χωριό ήταν τιμάριο ενός σπαχή από το Φανάρι και ανήκε στο βιλαέτι του Φαναρίου. Το χωριό αναφέρεται ως Βυζαντινός οικισμός σε απογραφές της τουρκικής διοίκησης, σε προθέσεις των Μετεώρων και σε αρχεία του Αλή Πασά.

Επίσης, στα χρόνια της Οθωμανοκρατίας αναφέρεται ως Μπορτί  (από τον Πουκεβίλ) ή Πορτή (από τον Ν. Κασομούλη) και πιθανολογείται πως ήταν τόπος όπου ο Καραϊσκάκης συνάντησε τον Ν. Στουρνάρη.

ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ

Η προσάρτηση της περιοχής Μουζακίου στην ελεύθερη Ελλάδα έγινε στις 10 Μαϊου 1881 με τη διάσκεψη της Κωνσταντινούπολης.

Το 1912 με τη διάσπαση του Δήμου Μουζακίου δημιουργήθηκε η Κοινότητα Πορτής.

Η Πορτή βρίσκεται  ΝΔ του Μουζακίου και τα όριά της εκτείνονται:  Μεταξύ του ποταμού Παμίσου και από το ύψος της Βατσουνιάς συνεχίζονται, περίπου, σε νοητή ευθεία του ποταμού μέχρι τον Πορταϊκό ποταμό. Από εκεί μέσω των κορυφογραμμών του Ιτάμου, του Πύργου, του ΠαληαΪλιά και της Σκάλας τα σύνορα καταλήγουν στη θέση Θάνος του Παμίσου. Η συνολική έκταση της Κοινότητας είναι 13.500 στρέμματα περίπου. Μέχρι τα μέσα του 20^ου αιώνα στην κυριότητα του χωριού ανήκαν και τμήματα των δασών του Μουζακίου και της Πύλης.

Το χωριό απέκτησε: Οδική σύνδεση με το Μουζάκι το 1954, σύστημα ύδρευσης το 1965, ηλεκτρικό ρεύμα το 1974, τηλεφωνική επικοινωνία το 1957 με Κοινοτικό τηλέφωνο και από το 1974 με οικιακές τηλεφωνικές συνδέσεις.

Στις 8 Ιουνίου 1943 το χωριό γνώρισε τη σκληρότητα των Ιταλών κατακτητών οι οποίοι το έκαψαν .Το χωριό ξανακτίστηκε με πολύ κόπο και στερήσεις από την αρχή. Τη δεκαετία 1950-1960 ζούσαν σαυτό περισσότεροι από 600 κάτοικοι οι οποίοι ασχολούνταν με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Το Δημοτικό Σχολείο φιλοξενούσε,για πολλά χρόνια, περισσότερους από 150 μαθητές το χρόνο. Συνολικά στο Δημοτικά Σχολείο Πορτής και για το διάστημα 1946 μέχρι το 2000 που έκλεισε το Σχολείο φοίτησαν 682 μαθητές. Λόγω όμως της εξωτερικής και εσωτερικής μετανάστευσης ο αριθμός των κατοίκων άρχισε να μειώνεται σταδιακά και έτσι σήμερα η Τοπική Κοινότητα Πορτής, που ανήκει πλέον στο Δήμο Μουζακίου, αριθμεί περίπου 120 μονίμους κατοίκους, οι περισσότεροι συνταξιούχοι, οι υπόλοιποι ασχολούνται με την κτηνοτροφία. Στην Κοινότητα Πορτής υπάγονται και οι οικισμοί Μαρτίνι, Μέλιγος, Μπαλάνος, Τόσκες και Καβούρια. Στον οικισμό του Μπαλάνου υπήρχε  Δημοτικό Σχολείο από το 1965 μέχρι το 1985, στο οποίο φοίτησαν 28 μαθητές.

Το χωριό βρίσκεται σε απόσταση 7 χλμ. από το  Μουζάκι  και απέχει 33 χλμ. από την Καρδίτσα και 26 χλμ. από τα Τρίκαλα. Είναι χτισμένο σε υψόμετρο  650 μέτρων, με πανοραμική θέα.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το χωριό μας παρουσιάζει η Εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου (Παναγία), η οποία χτίστηκε το 1592 ή κατ άλλους γύρω στο 1450, σε τύπο τρίκλητης  ξυλόστεγης βασιλικής. Επίσης, η Παλαιοκαμάρα, στον οικισμό Τόσκες, το παλιό πέτρινο τοξωτό γεφύρι, το οποίο σύμφωνα με την παράδοση είναι έργο του Αγίου Βησσαρίωνα και κτίστηκε το 1540.

Στην Πορτή υπάρχουν εννέα Εκκλησίες και περί τις τριάντα βρύσες από τις οποίες οι 12 με ποτίστρα.

Στην κορυφή Παληαϊλιάς υπάρχει πίστα αιωροπτεριστών.

Στο χωριό λειτουργούν καθημερινά δύο καταστήματα εστίασης για καφέ, τσίπουρο και φαγητό.

Ο Πολιτιστικός και Λαογραφικός Όμιλος Πορτής λειτουργεί συνεχώς από το 2007 και έχει εγγεγραμμένα περισσότερα από 400 μέλη. Ιστοσελίδα του Συλλόγου: www.portinews.gr.

 Με μέριμνα του Συλλόγου, από το 2012, σε αίθουσα του Δημοτικού Σχολείου, υπάρχει Λαογραφικό Μουσείο, με περισσότερα από 400 εκθέματα.

 ΠΟΡΤΗ 6-8-2014

Επιμέλεια συλλογής στοιχείων:

ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΣΦΗΝΑΣ   ΠΡΟΕΔΡΟΣ  Δ.Σ  ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟΥ ΟΜΙΛΛΟΥ ΠΟΡΤΗΣ